33
Οι συνάδελφοι του Χουάν, στην έδρα τής Βοτανικής τού Πανεπιστημίου της Βαρκελώνης, θαύμασαν τον αριθμό και την ποικιλία των δειγμάτων που έφερε από την Αφρική. Χάρη στην παρατηρητικότητά του και στις εμπειρικές γνώσεις των ιθαγενών, δημοσίευσε μια πολύ ενδιαφέρουσα μελέτη σχετικά με την εξάπλωση σπάνιων ειδών στο οικοσύστημα του Νγκουνιέ. Ήταν ένα θέμα με πολλά καινούργια δεδομένα, καθώς λίγοι Ευρωπαίοι ερευνητές έχουν την τύχη και την τόλμη να εισδύσουν στην αφρικανική ζούγκλα. Ο καθηγητής Μοντμάνι ενθουσιάστηκε και προέτρεψε τον Χουάν να κάνει παρόμοιες προσπάθειες και σε άλλα μέρη τού κόσμου, χωρίς να λογαριάσει το κόστος, προκειμένου να έχει ανάλογα αποτελέσματα.
Όσο καιρό ο Χουάν ενημερωνόταν βιβλιογραφικά και προετοίμαζε το κινητό του εργαστήριο, η Τζέιν είχε απλώσει τους γεωγραφικούς χάρτες, τους ταξιδιωτικούς οδηγούς, τα κιτρινισμένα από τον καιρό ναυτικά ημερολόγια και το λάπτοπ στο κρεβάτι τους. Προσπαθούσε να προσδιορίσει πού ακριβώς θα μπορούσε να βρίσκεται η περιοχή όπου ο πλοίαρχος Ραφαέλ είδε για τελευταία φορά το έκτο μετάλλιο και να υποθέσει ποια ήταν η τύχη που το ακολούθησε.
Εστίασε περισσότερο την προσοχή της στις σειρές τού ημερολογίου όπου γινόταν η περιγραφή τής ακτής τού νησιού, όταν απομακρυνόταν από αυτήν το πλοίο.
“Καθώς περνάω τους κάβους, μένω κατάπληκτος από τους πολλούς και ομοιόμορφους βράχους που βλέπω στην ανατολική πλευρά τού νησιού. Έχουν γεωμετρικά σχήματα και θαρρείς πως τους έφτιαξε ανθρώπινο χέρι. Προχωρώντας, τους παρατήρησα και από μια άλλη οπτική γωνία. Κατάλαβα ότι το νερό ανάμεσά τους σχηματίζει κανάλια. Μερικοί είναι πελώριοι. Υπάρχουν ίσως περισσότερα από εκατό τέτοια μικρά νησιά. Πολύ θα ήθελα να τα δω από πιο κοντά, αλλά έχει πολλούς υφάλους. Δε θέλω να διακινδυνεύσω πλησιάζοντας περισσότερο”.
Τα κανάλια αυτά πίστευε ότι ήταν το πιο σημαντικό δεδομένο για να εντοπίσει στον χάρτη την άγνωστη περιοχή. Υπέθεσε ότι αν αυτά που είχε δει ο πλοίαρχος υπήρχαν και σήμερα με παρόμοια μορφή, θα αποτελούσαν ένα αξιοθέατο, πολύ περισσότερο αν ήταν ανθρώπινα δημιουργήματα. Από την άλλη, καθώς υπήρχε η δυνατότητα δορυφορικής παρατήρησης της Γης, θα μπορούσε να τα εντοπίσει, έστω και δύσκολα, αν υπήρχε ικανοποιητική ανάλυση στους δορυφορικούς χάρτες. Ύστερα από πολλές ώρες παρατήρησης στην περιοχή, το βλέμμα της σταμάτησε με έκπληξη και θαυμασμό στα τεχνητά νησιά τού Ναν Μαντόλ, στην ανατολική ακτή τού Πονπέι, στην Ωκεανία.
«Χουάν! Έλα γρήγορα!»
«Τι συμβαίνει Τζέιν;»
«Κοίταξε τι βρήκα!»
«Τι πράγμα;»
«Το μέρος που ψάχνουμε βρίσκεται εδώ!»
«Πώς το ξέρεις;»
«Διάβασε τι λέει σ’ αυτήν την παράγραφο στο ημερολόγιο και κοίταξε ύστερα τον χάρτη. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πρόκειται για το μέρος που ψάχνουμε!»
«Δεν έχεις άδικο» είπε ο Χουάν όταν παρατήρησε τον χάρτη.
«Όσο το βλέπω, τόσο βεβαιώνομαι. Περίμενε να δούμε και φωτογραφίες απ’ αυτόν τον τόπο στο δίκτυο». Η Τζέιν πολύ γρήγορα έφτασε στις πρώτες σχετικές διευθύνσεις και εικόνες. «Κοίταξε! Καταπληκτικό τοπίο!»
«Σίγουρα είναι τα νησιά που περιγράφει ο πλοίαρχος. Εκείνο που απομένει είναι να μάθουμε όσα περισσότερα μπορούμε γι’ αυτήν την περιοχή».
Από τις πρώτες σελίδες που διάβασαν για την ιστορία εκείνου του τόπου πληροφορήθηκαν ότι από εκείνα τα νησιά διάβηκαν και οι πρώτοι κάτοικοι του ήδη γνωστού τους Νησιού τού Πάσχα. Όταν το έμαθαν αισθάνθηκαν μια μεγαλύτερη έλξη, ίσως και μια οικειότητα για εκείνο το άγνωστο μέρος. Χρειαζόταν όμως να συγκεντρώσουν πολλά ακόμα στοιχεία.
Ένα ταξίδι στην άλλη άκρη τού κόσμου, ιδίως όταν πρόκειται για ένα μικρό νησί στον απέραντο ωκεανό, δεν είναι εύκολη υπόθεση. Ο κόσμος που επισκέπτεται αυτές τις περιοχές είναι λίγος, ακόμα και αν αυτές φημίζονται για την τουριστική οργάνωση και τις παροχές τους. Η συγκοινωνία είναι αραιή και οι ανταποκρίσεις άβολες. Σε πρώτη φάση έπρεπε να βρουν τη συντομότερη και πιο ξεκούραστη οδό.
Με τους μετριότερους υπολογισμούς, το ταξίδι μέχρι εκεί θα διαρκούσε γύρω στις τρεις ημέρες. Η μία θα ήταν ουσιαστικά η χρονική τριβή τής αναμονής στα αεροδρόμια που θα γίνονταν οι ανταποκρίσεις. Το δρομολόγιο που έπρεπε να ακολουθήσουν περνούσε από τα αεροδρόμια του Λονδίνου ή της Νέας Υόρκης και της Χονολουλού.
«Χαβάη! Τέλεια! Είναι ιδανική ευκαιρία να πάμε στον τόπο που ονειρευόμουν από μικρή! Να μείνουμε κι εκεί λίγες μέρες!»
«Μην ενθουσιάζεσαι αμέσως, γλυκιά μου. Πρέπει πρώτα να δούμε πώς θα μας εξυπηρετήσουν τα δρομολόγια. Βλέπεις, για τη Μικρονησία οι ανταποκρίσεις είναι περιορισμένες».
«Δεν μπορούμε να το ρυθμίσουμε έτσι ώστε να φύγουμε με την επόμενη ή και τη μεθεπόμενη πτήση;»
«Αυτό ακριβώς λέω. Θα ψάξω να βρω αν υπάρχει αυτή η δυνατότητα μια και το θέλεις τόσο πολύ και τότε θα δούμε πόσο μπορούμε να μείνουμε. Εξάλλου είναι κάτι που κι εγώ δεν το θέλω λιγότερο από σένα».
«Σ’ ευχαριστώ πολύ Χουάν! Είμαι βέβαιη ότι δε θα δυσκολευτείς να βρεις τον τρόπο! Τρεις ή τέσσερις μέρες θα είναι ό,τι πρέπει!»
«Ας μην ξεχνάμε όμως ότι πάμε σε ένα νησί με πολύ μεγάλη τουριστική κίνηση. Δεν είναι σίγουρο αν θα βρούμε μέρος για να μείνουμε αυτήν την εποχή».
«Μην είσαι απαισιόδοξος Χουάν. Ένα σωρό ξενοδοχεία έχει εκεί. Όλο και θα βρεθεί ένα δωμάτιο για μερικές βραδιές».
«Σωστά. Στο κάτω κάτω δε βιαζόμαστε. Μαθαίνουμε πότε υπάρχουν ελεύθερα δωμάτια και κανονίζουμε ανάλογα τις πτήσεις μας».
«Αυτή είναι η καλύτερη ιδέα».
Λίγες ώρες αργότερα, μια από τις πρώτες εξωτερικές ειδήσεις στο βραδινό δελτίο ειδήσεων τους ανησύχησε πολύ. Το ενεργό ηφαίστειο Κιλαουέα ξύπνησε για μια ακόμα φορά και οι κάτοικοι του νησιού παρακολουθούσαν με ανησυχία τη δραστηριοποίησή του. Μέχρι στιγμής από τον κρατήρα έβγαιναν μόνο τέφρα και σύννεφα καπνού, αλλά όλος ο πληθυσμός φοβόταν για το χειρότερο, παρόλο που σ’ εκείνη την περιοχή οι εκρήξεις είναι μάλλον ήπιες. Παλιότερες όμως είχαν σαν αποτέλεσμα να δημιουργηθούν μεγάλες λίμνες λάβας, από πίδακες που είχαν ξεπεράσει τα πεντακόσια μέτρα ύψος.
Το αρχιπέλαγος της Χαβάης βρίσκεται στη μέση τού βόρειου Ειρηνικού και η χαρακτηριστική γεωλογική θέση του, στα όρια των τεκτονικών πλακών, το χαρακτηρίζει ως “θερμό σημείο”. Η συνεχής ηφαιστειακή δραστηριότητα και οι κινήσεις των πλακών διαφοροποιούν συνεχώς το ανάγλυφο. Το ψηλότερο ηφαίστειο Μάουνα Κέα φτάνει τα τέσσερις χιλιάδες διακόσια μέτρα, ενώ το βάθος τής θάλασσας, απ’ όπου αναδύεται το σύμπλεγμα των δεκαοχτώ νησιών, ξεπερνάει τα πέντε χιλιάδες μέτρα.
Το Κιλαουέα είναι ένα από τα πιο ενεργά ηφαίστεια και κάθε τόσο ανησυχεί τους κατοίκους τής Χαβάης και των γειτονικών νησιών. Σύμφωνα με τοπικούς θρύλους, στον κρατήρα αυτού του ηφαιστείου κατοικεί η θεά τής φωτιάς Πέλε, που κυνήγησε με ρεύματα λάβας τον θεό τού νερού Καμαπουάα μέχρι τη θάλασσα. Οι σφαιρικές σταγόνες λάβας που εκτοξεύονται από τον κρατήρα σχηματίζουν τα δάκρυα της θεάς, ενώ τις φορές που τις παρασέρνουν οι ισχυροί άνεμοι και επιμηκύνονται σε τριχοειδή σωματίδια, θυμίζουν τα πύρινα μαλλιά της. Μ’ αυτόν τον τρόπο δηλώνει κάθε τόσο την παρουσία της.
«Δεν συμβαίνουν αυτά που βλέπω και ακούω» είπε η Τζέιν έτοιμη να κλάψει. «Θαρρείς ότι γίνονται μόνο για μας!»
«Δε φαντάζομαι να έχουμε δραματικές εξελίξεις» προσπάθησε να την καθησυχάσει ο Χουάν. «Αυτά συμβαίνουν διαρκώς σ’ όλη τη Γη. Καπνός υπάρχει μόνιμα πάνω από τα ηφαίστεια. Θα δεις ότι δεν είναι παραπάνω από μια είδηση για να γεμίσει το δελτίο».
«Εγώ όχι μόνο απελπίστηκα, αλλά φοβάμαι! Ας ξεχάσουμε αυτές τις διακοπές. Αλήθεια, άλλος τρόπος για να πάμε στη Μικρονησία δεν υπάρχει;»
«Δεν το έψαξα, γιατί δεν υπήρχε λόγος. Ο δρόμος που ακολουθούν όλοι είναι αυτός που θα ακολουθήσουμε κι εμείς. Υποθέτω όμως ότι όλο και θα υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις. Χρονοβόρες βέβαια, με μεγαλύτερο κόστος και ταλαιπωρία».
«Αλλά αναγκαίες, αφού δε θα μπορέσουμε να ταξιδέψουμε σύμφωνα με το πρόγραμμά μας».
«Πανικοβάλλεσαι, Τζέιν. Περίμενε δυο τρεις μέρες και θα δεις ότι όλα θα πάνε καλά».
Πέρασε μια βδομάδα, αλλά η κατάσταση παρέμενε στάσιμη. Η Τζέιν ήταν στημένη στην τηλεόραση, παρακολουθώντας με αγωνία κάθε εξέλιξη. Ο καπνός είχε κρύψει τον ουρανό τού νησιού Χαβάη και όταν άρχισε να εξαπλώνεται δυτικά και πλησίαζε στο Οάχου, οι περισσότεροι τουρίστες άρχισαν να εγκαταλείπουν την πρωτεύουσα, φοβούμενοι μήπως αποκλειστεί το αεροδρόμιο.
Παραδόξως, ο Χουάν είπε στην Τζέιν ότι το βλέπει από διαφορετική οπτική γωνία.
«Να δεις ότι τελικά αυτό θα μας βγει σε καλό!»
«Δεν καταλαβαίνω τι θέλεις να πεις».
«Δεν είδες ότι όλος ο κόσμος φεύγει από τα νησιά;»
«Γιατί εσύ δε θα ‘φευγες;»
«Δεν εννοώ αυτό».
«Αλλά;»
«Τώρα τα περισσότερα ξενοδοχεία αδειάζουν. Μέχρι να ξαναπάει κόσμος εκεί θα περάσει καιρός. Ακόμα κι όταν ησυχάσουν τα πράγματα, λίγοι θα προτιμήσουν να κάνουν εκεί διακοπές, φοβούμενοι την ενεργοποίηση του ηφαιστείου. Αυτό θα έχει σαν συνέπεια να πέσουν και οι τιμές. Όλα δουλεύουν για ‘μας».
«Αυτό που λες μπορεί να έχει μια λογική. Μόνο που για να εφαρμοστεί θα πρέπει να αποφασίσουμε να πάμε εμείς».
«Και ποιος σου είπε ότι δε θα πάμε;»
«Καλά, δε βλέπεις τι γίνεται εκεί πέρα;»
«Βλέπω. Αλλά αυτές δεν είναι όλες οι ειδήσεις!»
«Τι εννοείς;»
«Όπως ξέρεις, εγώ έχω συναδέλφους, που τη γεωλογική συμπεριφορά τού Ειρηνικού τη γνωρίζουν πολύ καλά και τη μελετούν συνέχεια».
«Αυτοί που κάνατε μαζί την εργασία;»
«Ακριβώς. Όσο παρακολουθούσες ειδήσεις σήμερα το πρωί, συ-ζητούσαμε για αυτήν την πρόσφατη ενεργοποίηση. Σε πληροφορώ ότι οι ανησυχίες σου είναι υπερβολικές. Αν επαληθευτούν και οι μετεωρολογικές προβλέψεις, σε μια δυο βδομάδες ο ουρανός τής Χαβάης θα είναι όπως πρώτα!»
«Το λες για να με καθησυχάσεις και να μη στενοχωριέμαι!»
«Σου έχω πει ποτέ ψέματα;»
«Δεν είπα κάτι τέτοιο, αλλά…»
«Δεν έχει “αλλά”. Παράτησε το ζάπινγκ και το CNN και ας αρχίσουμε τις ετοιμασίες γι’ αυτό το ταξίδι. Και κάτι ακόμα. Για το Ναν Μαντόλ ήδη γνωρίζουμε αρκετά. Προτείνω να μάθουμε λίγα πράγματα και για τον μικρό παράδεισο που θα πάμε τώρα».
Παρόλο που τα νησιά τής Χαβάης απέχουν πολύ από τις άλλες χώρες, έχουν μεγάλη τουριστική ζήτηση χάρη στο κλίμα, τις μοναδικές παραλίες και όλες τις άλλες φυσικές ομορφιές τους. Καθώς περιβάλλονται από θάλασσα, το τροπικό κλίμα, που ποικίλλει από νησί σε νησί, γίνεται πιο ήπιο. Τον χειμώνα το χιόνι δεν είναι σπάνιο, ιδίως στα ψηλά ηφαίστεια Μάουνα Κέα και Μάουνα Λόα. Ορισμένα μέρη όμως έχουν μεγάλη υγρασία και πολλές βροχοπτώσεις, κάτι που έρχεται σε αντίθεση με τις προτιμήσεις των τουριστών.
Σύμφωνα με την επικρατέστερη θεωρία, αποικίστηκαν από Πολυνήσιους γύρω στο τέλος τού τέταρτου αιώνα μ.Χ. Ένα δεύτερο κύμα αποίκων έφτασε έξι αιώνες αργότερα. Όπως έγινε με πολλά ακόμα νησιά τού Ειρηνικού, πέρασαν από εκεί εξερευνητές, ιεραπόστολοι, θαλασσοπόροι και κατακτητές από διάφορες χώρες τής Ευρώπης και της Αμερικής.
Οι ιθαγενείς πολέμησαν πολύ για να μείνουν ανεξάρτητοι. Οι άποικοι και τα συμφέροντα των χωρών τους καλλιέργησαν τις εμφύλιες αντιδικίες και τις εκμεταλλεύτηκαν. Όρισαν το 1810 ως βασιλιά τον Καμεκαμέχα, αλλά η ένταση παρέμενε. Ο επόμενος βασιλιάς Καλακαούα αναγκάστηκε κάτω από πιέσεις να κάνει το 1887 ένα εκλογικό νομοσχέδιο, που εξυπηρετούσε όμως τα συμφέροντα των αποίκων.
Το 1891 στην εξουσία ανέβηκε η βασίλισσα Λιλιουκαλανί, η ο-ποία εκθρονίστηκε πραξικοπηματικά από τους Αμερικανούς το 1893, μόλις ανακοίνωσε ότι ήθελε να αλλάξει το σύνταγμα της χώρας και να ξαναδώσει την εξουσία στους Χαβανέζους. Λίγα χρόνια αργότερα η Χαβάη προσαρτήθηκε στις ΗΠΑ ως υπερπόντια κτήση και της δόθηκε περιορισμένη αυτοδιοίκηση. Ο αγώνας των κατοίκων της για να αποκτήσουν ίσα δικαιώματα με τους υπόλοιπους Αμερικανούς δικαιώθηκε το 1959, οπότε η Χαβάη έγινε η πεντηκοστή πολιτεία των ΗΠΑ.
Έχοντας εμπιστοσύνη στις προβλέψεις των γεωλόγων συναδέλφων του, ο Χουάν προγραμμάτισε μια τριήμερη επίσκεψη στα εξωτικά νησιά, συνδυάζοντας τις αεροπορικές ανταποκρίσεις με το κλείσιμο ενός δωματίου σε κεντρικό ξενοδοχείο της Χονολουλού.
Στα χαβανέζικα χονολούλου σημαίνει “προστατευμένος κόλπος” ή “τόπος προστασίας”. Ο πληθυσμός τής πόλης υπολογίζεται στις τετρακόσιες χιλιάδες κατοίκους, ενώ ολόκληρο το νησί έχει περίπου εννιακόσιες χιλιάδες.
Ο εθνικός ζωολογικός κήπος και το ενυδρείο τού Γουαϊκίκι συγκεντρώνουν καθημερινά πολλούς επισκέπτες. Η Χαβάη έχει, συγκριτικά με την έκτασή της, τα περισσότερα απειλούμενα είδη από κάθε άλλη περιοχή τού κόσμου. Η γεωγραφική της απομόνωση συντέλεσε στην εξέλιξη των ειδών των φυτών και των ζώων, με αποτέλεσμα να προκύψει αυτή η μεγάλη ποικιλομορφία.
Ο βοτανικός κήπος τής Μοαναλούα, παρόλο που δεν είναι από τους μεγαλύτερους, συγκεντρώνει πολλά ενδημικά είδη φυτών. Δεν μπόρεσαν όμως να τον απολαύσουν όπως θα ήθελαν, ιδιαίτερα ο Χουάν. Πήγαν αργά το απόγευμα, ο ήλιος θα έδυε σε δύο ώρες και αναγκαστικά η περιήγησή τους ήταν σύντομη.
Η Τζέιν είχε στο μεταξύ ξεπεράσει τόσο τους φόβους της, που τόλμησε να ζητήσει για την επόμενη μέρα μια ολοήμερη εκδρομή στο μεγαλύτερο νησί τού αρχιπελάγους για να δει από κοντά το ηφαίστειο που έγινε αιτία για όλη την καθυστέρηση και την ταραχή που προκάλεσε σε τόσο κόσμο.
Σε αρκετή απόσταση από τους πρόποδες του Κιλαουέα σταμάτησαν, καθώς ο δρόμος ήταν κλειστός. Το τοπίο ήταν πιο γκρίζο απ’ όσο φαντάζονταν. Από τον κρατήρα εξακολουθούσε να βγαίνει καπνός, ενώ η τέφρα τού ηφαιστείου είχε κατακαθίσει στο έδαφος, τις στέγες των σπιτιών, ακόμα και τους κήπους.
Το επόμενο πρωί ανέβηκαν στον πύργο Αλόχα, από την κορυφή τού οποίου θαύμασαν όλη την πόλη. Επισκέφτηκαν στη συνέχεια το λιμάνι Περλ Χάρμπορ, όπου στις 7 Δεκεμβρίου 1941 η ιαπωνική επίθεση κόστισε τη ζωή δύο χιλιάδων τετρακοσίων ανθρώπων.
Από τον υπόλοιπο χρόνο που τους απέμεινε μέχρι την αναχώρηση, ένα μέρος το αφιέρωσαν στους δρόμους με τη μεγαλύτερη εμπορική κίνηση. Ο καιρός βοήθησε και είδαν αρκετά ακόμη αξιοθέατα στην ανατολική πόλη. Το βράδυ πέταξαν για το Πονπέι, έχοντας αποκομίσει τις καλύτερες εντυπώσεις.